Okres dorastania to czas intensywnych zmian – fizycznych, emocjonalnych i społecznych. Młodzi ludzie próbują odnaleźć własną tożsamość, szukają swojego miejsca w świecie i często zmagają się z ogromną presją – rówieśniczą, szkolną, internetową, a niekiedy również rodzinną. Niestety, coraz więcej nastolatków doświadcza kryzysów psychicznych, które – jeśli nie zostaną zauważone i odpowiednio potraktowane – mogą prowadzić do depresji, samookaleczeń, a nawet prób samobójczych.
Co to jest kryzys psychiczny?
Kryzys psychiczny to intensywna reakcja emocjonalna na trudną sytuację życiową lub nagromadzenie problemów, które przekraczają zdolności radzenia sobie danej osoby. U nastolatków kryzys może pojawić się nagle – np. po stracie bliskiej osoby, rozwodzie rodziców, przemocy rówieśniczej – ale może też rozwijać się stopniowo, przez wiele miesięcy.
Dlaczego warto być czujnym?
Młodzież nie zawsze potrafi lub chce mówić o swoich emocjach. Często ukrywa problemy z lęku przed oceną, niezrozumieniem lub z poczucia winy. Dlatego to na dorosłych – rodzicach, nauczycielach, opiekunach – spoczywa szczególna odpowiedzialność za zauważenie pierwszych sygnałów.
Najczęstsze objawy kryzysu psychicznego u nastolatka
1. Zmiany nastroju i zachowania
-
Silne wahania nastroju – od nadmiernej drażliwości po apatię.
-
Wybuchy złości, agresji lub płaczu bez wyraźnego powodu.
-
Wycofanie z życia rodzinnego i społecznego.
-
Unikanie kontaktu wzrokowego, milczenie, zamykanie się w pokoju.
2. Objawy depresyjne
-
Utrata zainteresowań i motywacji do działania.
-
Pogorszenie wyników w nauce lub absencja w szkole.
-
Brak energii, chroniczne zmęczenie.
-
Niskie poczucie własnej wartości („jestem do niczego”, „nikogo nie obchodzę”).
-
Myśli rezygnacyjne lub samobójcze.
3. Zmiany w codziennym funkcjonowaniu
-
Problemy ze snem – bezsenność lub nadmierna senność.
-
Zaburzenia apetytu – nagła utrata wagi lub objadanie się.
-
Zaniedbywanie higieny osobistej.
-
Nadużywanie telefonu, izolacja w świecie wirtualnym.
4. Niepokojące sygnały ostrzegawcze
-
Samookaleczanie się (np. cięcia na rękach, udach).
-
Zażywanie alkoholu, narkotyków lub leków bez nadzoru.
-
Drastyczne zmiany w wyglądzie (np. ukrywanie ciała, noszenie długich ubrań latem).
-
Otwarte wypowiedzi o chęci „zniknięcia”, „nieistnienia”.
Jak reagować? Kilka kluczowych zasad
1. Rozmawiaj, nie oceniaj
Nie wypytuj na siłę, ale okaż gotowość do rozmowy. Daj znać, że zauważyłeś zmianę i że jesteś obok. Unikaj zdań typu: „Przesadzasz”, „W twoim wieku to normalne” – takie słowa mogą pogłębić poczucie samotności.
2. Zachowaj spokój i cierpliwość
Nastolatek w kryzysie może reagować złością lub obojętnością. Twoim zadaniem jest nie zniechęcić się – nawet jeśli zostaniesz odepchnięty. Długofalowe wsparcie i obecność mają ogromne znaczenie.
3. Zasięgnij pomocy specjalistów
Jeśli zauważysz niepokojące objawy, nie zwlekaj z konsultacją u psychologa, pedagoga szkolnego, psychiatry dziecięcego lub terapeuty. Profesjonalna pomoc jest dostępna i coraz bardziej dostosowana do potrzeb młodzieży.
4. Dbaj o codzienne wsparcie
Wspólne posiłki, spacery, rozmowy przy okazji – to właśnie małe rzeczy budują poczucie bezpieczeństwa. Okazuj miłość, zainteresowanie i szacunek.
Gdzie szukać pomocy?
-
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna – dla dzieci i młodzieży, bezpłatnie i bez skierowania.
-
Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży – 116 111 (czynny 24/7, anonimowo i bezpłatnie).
-
Centrum Zdrowia Psychicznego dla dzieci i młodzieży – wyszukiwarka placówek na stronie www.gov.pl/zdrowie.
-
Lekarz rodzinny – może wystawić skierowanie do specjalisty lub zaproponować wsparcie.
-
Szkoła – pedagog, psycholog, wychowawca mogą być pierwszym punktem kontaktu.
Nie bój się mówić o problemach. To oznaka siły, nie słabości.
Zdrowie psychiczne młodzieży to temat, o którym trzeba mówić głośno – bez tabu, bez wstydu. W Goczałkowicach-Zdroju wspieramy wszystkie działania mające na celu budowanie bezpiecznego, wspierającego środowiska dla naszych dzieci i nastolatków.
